“Kan bilimi” anlamına gelen hematoloji; kan, kan yapıcı organlar ile ilgilenen multidisipliner bir tıp dalıdır.

Yaşamsal bir sıvı olan kan; vücuttaki oksijeni, vitaminleri, hormonları, besin maddelerini ve antikorları dokulara taşıyarak canlılığın devamını sağlar. İnsan hayatı için son derece önemli olan bu kan ve kan yapıcı organları konu alan hematoloji bilimi çok sayıda branş ile iç içe çalışmak durumundadır. Hematologlar, gerekli olan durumlarda, dâhiliye uzmanları, biyokimya uzmanları, immünoloji uzmanları, pediatri uzmanları, fizyologlar, patologlar ve laboratuvar uzmanları gibi farklı birimler ile iş birliği yaparak hastaları tedavi etme yoluna giderler. Hastalıkların tanı koyulması aşamasında birbirinden farklı testlere başvuran hematologlar elde ettikleri bulgular sonucu hastalarına bireysel tedavi yöntemleri uygularlar.

Kanda oluşan hastalıkların tanı, tedavi ve takip süreci ile ilgilenen hematoloji genel itibari ile iyi huylu ve kötü huylu hastalıklar olmak üzere iki alanda yoğunlaşır. Bu rahatsızlıkların en sık karşılaşılanları şu şekilde sıralanabilir:

1. Kan hücrelerinin veya hemoglobin'in ilikteki üretimlerinde bozulma (değişik anemi -kansızlık-, lökopeni ve trombositopeniler)

2. Kan hücrelerinin yıkımlarının hızlanması (hemolitik anemiler, İTP, vb)

3. Kan hücrelerinin işlevlerinin bozulması (orak hücreli anemi, değişik işlev bozuklukları, vb)

4. Kanın pıhtılaşmasının bozulması (hemofililer, von Willebrand hastalığı, vb)

5. Kanın damar sistemi içinde gereksiz yere pıhtılaşması (tromboz, akciğer tromboembolisi, tromboflebit, vb)

6. Kanı üreten ilik hücrelerinin ve lenf bezi hücrelerinin kanserleşmeleri (lösemiler, lenfomalar, myeloma, vb)

Anemi: Halk arasında kansızlık olarak da bilinen anemi alyuvarlarda meydana gelen hemoglobin düzeyinin azalması ile oluşan bir rahatsızlıktır. Çoğunlukla demir eksikliği sebebiyle meydana gelen kansızlıkta kişiler halsizlik, yorgunluk, nefes darlığı, çarpıntı, saç dökülmesi, baş ağrısı ve baş dönmesi gibi şikâyetlerle hastanelere başvurabilirler..

Akdeniz Anemisi: Talasemi olarak da bilinen Akdeniz anemisi kalıtsal sebeplerle oluşan ve hayat boyu düzenli tedavi gerektiren bir hastalıktır. Kalıtsal yolla geçen bir hastalık olması dolayısıyla genellikle bebeklik döneminde belirti vermeye başlar. Bu belirtiler halsizlik, huzursuzluk, iştahsızlık, ciltte belirgin solukluk gibi farklı durumlar olarak ortaya çıkmaktadır. Düzenli kan nakli gerektiren Akdeniz anemisini hematoloji uzmanları ömür boyu gözlem altında tutmaktadırlar.

Lösemi: Vücuttaki beyaz kan hücrelerinde oluşan lösemi kan kanseri ya da kemik iliği kanseri olarak bilinmektedir. Çocukluk çağında daha sık rastlanan lösemi kemik iliği içerisinde hücrelerin kontrolsüz ve aşırı çoğalması ile oluşan ciddi bir hastalıktır. Kan üretim sistemini etkileyen lösemi çocuklarda olduğu kadar 55 yaş üzeri yetişkinlerde de görülebilmektedir. Kan kanserleri hücre tiplerine ve hastalığın süresine göre iki çeşide ayrılır. Hücre tipine göre miyeloid veya lenfoblastik olan lösemiler, ilerleyiş sürelerine bağlı olarak da akut ya da kronik olarak ikiye ayrılır. Akut tip lösemi en yaygın görülen türdür ve kişide belirtiler aniden ortaya çıkarak hızla kötüye doğru ilerler. Kansızlık nedeniyle ciltte rahatlıkla gözlemlenebilen solukluk, sık tekrarlayan yüksek ateş, iştahsızlık, diş etlerinde ağrılar ya da kanamalar, burunda kanama gibi farklı belirtilen veren rahatsızlıkta erken teşhis hayati önem taşımaktadır.

Hemofili: Bir çeşit pıhtılaşma hastalığı olan hemofili vücuttaki kanın normal şekilde pıhtılaşmaması sonucu oluşan nadir sıklıkla rastlanan genetik bir hastalıktır. Hemofili hastaları herhangi bir yaralanma durumunda sağlıklı bireylere oranla daha uzun süreli kanama yaşarlar. Pıhtılaşmayan kan bazen dış yaralanmalarda olduğu gibi içe doğru da görülebilir ve yaşamı tehdit eden boyuta ulaşabilmektedir.

Lenfadenopati: Vücudun savunma sistemi olan lenf düğümlerinin normalin üzerinde şişerek anormal büyüklüğe ulaşması anlamına gelen lenfadenopati, altta yatan farklı hastalıklardan ötürü oluşabilen bir rahatsızlıktır. Lenfadenopatinin altında viral enfeksiyonlar, bakteriyel enfeksiyonlar, paraziter enfeksiyonlar, mantar enfeksiyonları ya da lenfoproliferatif yani kanser hastalıkları olabilmektedir. Her büyüyen lenf bezi ciddi bir hastalığa işaret etmemekle birlikte genel olarak enfeksiyon kaynaklı olanlarda gözlemlenen bulgular; ağrı ve lenfin yer aldığı cilt yüzeyinde kızarıklık şeklinde oluşur. Enfeksiyon ve yaralanmalara karşı oluşan lenfadenopiti rahatsızlıkları sıcak kompres uygulamaları ya da ilaç tedavileri ile kontrol altına alınabiliyorken otoimmün kaynaklı olanlar kişiye özel farklı tedavi yöntemleri gerektirir.

HEMATOLOJİK TESTLER

Kan hastalıklarının teşhisi için çok değişik testlere baş vurmak gerekebilmektedir: Kan hücrelerinin ve hemoglobin miktarının ölçülmesi (tam kan sayımı), hemoglobin alt tiplerinin elektroforez ile analizi, kanın mikroskop altında incelenmesi (periferik yayma), kemik iliğinin incelenmesi (kemik iliği aspirasyonu ve biyopsisi), kan yapımı için gerekli olan demir, vitamin B12 ve folik asit düzeylerinin incelenmesi, kan pıhtılaşmasının tetkik edilmesi, kan hücrelerinin işlevleri ve yaşam süreleri ile ilişkili testler, bağışıklık sistemi hücrelerinin ürettikleri proteinlerin tetkik edilmesi, kan hücrelerinin ya da onları üreten kemik iliği hücrelerinin kromozomlarının ve diğer yapı taşlarının tahlil edilmesi ve radyolojik incelemeler Hematoloji’de en sık ihtiyaç duyulan testlerdir.

Bölümümüzde en sık uygulanan tanı hizmetleri kan ve kemik iliğinin mikroskobik incelemeleri ile kan pıhtılaşma bozukluklarına yönelik testlerdir. CBC ve boyama laboratuvarında tam kan sayımı yanısıra periferik yayma adı verilen kan yaymalarının ve kemik iliği örneklerinin boyamaları yapılmaktadır. PCR laboratuvarında ise çeşitli kan hastalıklarıyla ilgili moleküler genetik analizler yapılmaktadır.

Hematoloji Tedavi Yöntemleri ve Uygulamaları

Akım sitometri ile immunfenotiplendirme

Özel koagulasyon testleri (Tromboelastografi, Trombosit fonksiyon    analizi, Faktör tayini)

Hematoloji ile ilişkili genetik testler: Karyotip analiz, FISH metodu, PCR, RT-PCR metodu, kimerizm ve minimal reziduel hastalık tayini, HLA doku tiplemesi 

Hematoloji Alt Servisleri

Biyolojik hematolojik kanser tedavileri

Kan transfüzyonu

Kanser tedavisi

Kemoterapi

Büyüme faktörü ürünleri

İmmünoterapi

Hedefe yönelik tedaviler

İmmünsüpresif tedaviler

Hematoloji Ünitesinde yukarıda belirtilen her türlü hematolojik hastalığın çağdaş tıbbi yöntemlerle teşhis ve tedavisi yapılabilmektedir. Bazı hastalıkları tetkik ve tedavileri hastanın yatırılmasını gerektirmektedir. Damardan ilaç uygulamaları, kan nakli gibi bazı tedavilerin Polikliniğimizde bulunan ayaktan tedavi ünitesinde yapılması da mümkün olabilmektedir. Tıbbi hizmet verirken, mükemmeliyetçi bir yaklaşımla, etik değerlere bağlı kalarak hastamıza en ideal tedaviyi sağlamak daima en önemli önceliğimizi oluşturuyor.